სოფელი კორბოული

სოფელი კორბოული მდებარეობს ჭიათურის სტრუქტურულ პლატოზე, მდინარე დუმალას (მდინარე ძირულას აუზი) აუზში. კორბოულს ჩრდილოეთით ესაზღვრებიან არგვეთის თემის სოფელი ბახიოთი, სოფელი გორისა და ჯალაურთის თემის სოფელი მოძვი. სამხრეთით _ ჭალოვანის თემის სოფელი ხვანი და ჭალოვანი, აგრეთვე სამხრეთ-დასავლეთით კორბოულის თემის სოფელი ნიგვზარა. დასავლეთით _ სოფელი ჯალაურთა და შომახეთი (სახნავ-სათესი სავარგულებით). აღმოსავლეთით მდინარე ძირულას ხეობა და ტყის მასივი.

სოფლის ყველაზე დაბალი ადგილია დასავლეთ ნაწილში, მდინარე დუმალას ხეობაში, შომახეთის საზღვარზე. სიმაღლე ზ.დ. 785 მეტრი, ხოლო მაქსიმალური ადგილია, უკიდურეს აღმოსავლეთ ნაწი-ლში აღმართული ჩამქრალი ვულკანური კონუსი გორაძირი ზ.დ. 1110 მეტრი, სოფლის ცენტრის სიმაღლე ზ. დ. 800 მეტრია. კორბოული ფართობით ყველაზე დიდი სოფელია ზემო იმერეთში, იგი დასავლეთიდან აღმოსავლეთისაკენ ვრცელდება (სახნავ_სათესი, საძოვრებითა და ტყის ზოლის ჩათვლით) საშუალოდ 12 კმ-ზე, ხოლო, ჩრდილოეთიდან სამხრეთისაკენ დაახლოებით 10 კმ-ზე. ვაკე რელიეფითაა წარმოდგენილი, რომელიც გორა ძირის ლავურ განფენს წარმოადგენს. აქ გვხვდება კარსტული რელიეფის ფორმებიც, რაც ლითოლოგიური თავისებურებებითაა განპირობებული. ტერიტორია დასერილია მდინარეთა ეროზიული მოქმედებით. აქ კარგადაა გამოკვეტილი მდინარეების ძირულასა და დუმალას შენაკადების გასწვრივი ჭალები და ზოგან კანიონისებური ხეობები. მაგალითად გაბანდულა და საკანაფურა.

კორბოული არის თემის ცენტრი, მთლიანად თემის ფართობი 7600 ჰექტარს შეადგენს და შედის 3 სოფელი, საკუთრივ კორბოული, შომახეთი და ნიგვზარა. აქედან მარტო სოფელ კორბოულში ცხოვრობს 1100 კომლი, 3470 მცხოვრებით. თემის ცენტრიდან მანძილი ქალაქ საჩხერემდე 18 კილომეტრია, თბილისიდან – 145 კმ, ხაშურიდან – 55 კმ, ჭიათურიდან – 25 კმ. კორბოულში გავრცელებული გვარებია: მაჭარაშვილი (შეადგენს მთელი მოსახლეობის 1/3, აქვე აღსანიშნავია, რომ ზემო  იმერეთის სოფლებს შორის ცალკეულ სოფლებში არსებულ ყველაზე მრავალრიცხოვან გვარს წარმოადგენს), ტალახაძე, კილაძე, გოგატიშვილი, კაპანაძე, გოგალაძე, დარბაიძე, ნოზაძე, სისვაძე, ტაბატაძე, შუბითიძე, ხარშილაძე, ხარაიშვილი, მჟავანაძე, ცერცვაძე, სამხარაძე, ფოფხაძე, ლაბაძე, მაქაძე, შავაძე, გაფრინდაშვილი.

სოფლის მეურნეობის ძირითადი დარგებია: მემცენარეობა, მეცხოველეობა, მეფუტკრეობა. სოფელში არის ორი საჯარო სკოლა.

სოფლის მიწის ფონდი შეადგენს 7.435 ჰა – ს, რომელიც დიდი ნაყოფიერებით არ გამოირჩევა. მიწის ფონდი განაწილებულია შემდეგნაირად: სახნავი – 2150 ჰა. საძოვარი – 1315 ჰა. მრავალწლიანი ნარგავები (თუთა) – 7 ჰა. სათიბი – 40 ჰა. ნასვენი (რეზერვი) – 20 ჰა. ტყე და ბუჩქნარი – 3098 ჰა. დანარჩენი ნიადაგები – 805 ჰა.

სადღეისოდ მიწების პრივატიზების პროცესთან დაკავშირებით მიწის დიდი ნაწილი კერძო მფლობელობაშია. ერთ ოჯახზე სახელმწიფოსაგან უფასოდ დარიგებულია 12 500 კვ. მ. მიწა, რამაც 2600 ჰა. შეადგინა. სახელმწიფოს განკარგულებაში დარჩა გაუცემელი 4835 ჰა. აქედანაც სოფლის ზოგიერთ ოჯახს მიწა მიღებული აქვს იჯარით. როგორც აღვნიშნეთ, გვალვიანი ზაფხულის პირობებში ამ ნიადაგების ექსპლუატაცია და მაღალი ნაყოფიერება საჭიროებს დიდ ძალისხმევას, ძრითადად რწყვას.

წიაღისეულიდან კორბოულში უხვადაა ფაიფურ-ფაინსის და მინის ტარის წარმოებისათვის კვარცის  ქვიშა, ზღვიური დანალექი კირქვები, ბაზალტი, ტეშენიტი. გორაძირის ტერიტორიაზე – ტუფოგენური მასები.

სოფლის ტერიტორიაზე არის ცივი კამკამა წყაროები. სოფლის ტერიტორიაზე გაედინებიან მცირე დებიტის მქონე ნაკადულები, რომლებიც წარმოადგენენ მდინარე დუმალას აუზს.

ზეპირი წყაროების მიხედვით სოფლის სახელწოდება XIII  საუკუნიდან მოდის. მონღოლთა შემოსევის დროს მტრის ლაშქარს კორბოულის ტერიტორიაზე  გაუვლიათ, ქართველები დაუმარცხებიათ და ტერიტორია დაურბევიათ. ამ დროს მონღოლთა ლაშქარს მოუძღოდა მთავართა გვარის წარმომადგენელი კოლა ჯაყელი. კოლას მიერ დარბეულ ტერიტორიაზე საქართველოს სხვადასხვა კუთხიდან გადმოუსახლებიათ ხალხი და დარბეულ ტერიტორიაზე ჩაუსახლებიათ. ამის გამო დასახლებულ პუნქტს ,,კოლარბეული” ეწოდა. ამის შემდეგ ჟამთა სვლამ სოფლის სახელწოდება ხშირად შეცვალა: ,,კვერბეული”,  ,,კორბეული”,  ,,კოლიბაური”. ჩვენამდე კი მოაღწია ,,კორბოულის” სახელით. კორბოულის შესახებ გარკვეულ მონაცემებს იძლევა ცნობილი ფრანგი მოგზაური შარდენი თავის წიგნში ,,ჟან შარდენის მოგზაურობა სპარსეთსა და აღმოსავლეთის სხვა ქვეყნებში”, რომელშიდაც კორბოული ,,კოლიბეურის” სახელითაა მოხსენებული. საყურადღებო და ნიშანდობლივია, რომ მოგზაურობისას შარდენი ალიდან საზანომდე, რომელიც მან გაიარა 1672 წლის 23 დეკემბრიდან 27 დეკემბრამდე, გარდა კორბოულისა, არცერთი სოფლის სახელს არ ასახელებს.

1875 წელს საჩხერიდან მიღებულ კორესპოდენციაში გაზეთი ,,დროება” იტყობინებოდა, რომ თავად როსტომ წერეთლის მამულში სოფელ კორბოულში წვიმის შემდეგ უნახავთ მიწაში ჩაგდებული თავდახურული ქოთნები და ერთი ქვაბი, რომელიც იქაურ გლეხებს ამოუღიათ. როგორც ჩანს, საქმე სასამართლომდე მივიდა და იქ გლეხებს მხოლოდ ერთი ძველი ფული – მანეთიანი და მძივები წარუდგენიათ ასევე განუცხადებიათ, რომ ამის მეტი იმ ჭურჭელში არ იყო რაო. ეს ის პერიოდია ,როდესაც არქეოლოგია, როგორც დამოუკიდებელი მეცნიერება, ახალი ფეხადგმული იყო საქართველოში. გაზეთი სთხოვდა ადგილობრივ მთავრობას ჩვენი ისტორიის შესწავლის ინტერესებიდან გამომდინარე, გაეცა განკარგულება, რათა ნახული ნივთები მოეგროვებინათ და სადაც რიგია წარედგინათ, რადგან არა თუ ფული, არამედ ძველი უბრალო ნივთიც კი ღირებული და მნიშვნელოვანია არქეოლოგიისათვის.

კორბოულის არქეოლოგიური შესწავლისათვის მნიშვნელოვანი მასალებია მოპოვებული გორაძირის დასახლებაში, სადაც 1967 წ. ივლისში ს. ჯანაშიას სახელობის საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმის არქეოლოგიური ექსპედიციის (ხელმძღვანელი დ. თუშაბრამიშვილი) მიერ ჩატარდა გათხრები. რაზმში მონაწილეობდნენ მეცნიერ-თანამშრომლები ე. გოგაძე და ც. დავლიანიძე.

1976 წლის ექსპედიციამ შეძლო გაეთხარა სამი ყორღანული სამარხი. გორაძირის ყორღანებსა და სამარხებში დიდი რაოდენობით გამოვლინდა კერამიკული მასალა – მრავალნაირი ფორმისა და ორნამენტის მქონე ჭურჭელი ფრაგმენტულ მდგომარეობაში. კერამიკულ მასალას თან ახლავს ბრინჯაოს ნივთებიც: სატევრის პირები, ისრის პირები, საკინძი, სამაჯურის ფრაგმენტები, ბალთა და წვრილი უფორმო ნახატები, რკინის სატევარი, მრავალნაირი ფორმისა და ზომის მძივები, ოქროს თხელი  ფურცლით შემკული სპილენძისა და ბრინჯაოს სამაჯური. გორაძირის მთლიანი მასალის ტიპოლოგიურმა ანალიზმა დაადასტურა, რომ იგი დაახლოებით ერთ გარკვეულ ქრონოლოგიურ პერიოდს უნდა ეკუთვნოდეს ეს არის პერიოდი გვიანი ბრინჯაოსა და ადრე რკინის ხანისა. კერძოდ, ძვ.წ. VII-VI-სს – ის ფარგლებში უნდა ექცეოდეს. რაც დადასტურებაა იმისა, რომ კორბოული სწორედ ამ პერიოდში დასახლებული პუნქტი ყოფილა. გორაძირზე ყორღანულ სამარხში ნაპოვნი ნივთები დაცულია ს. ჯანაშიას მუზეუმსა და საჩხერის ისტორიულ მუზეუმში.

სოფლის ისტორიულს ძეგლებს შორის აღსანიშნავია: კორბოულის წმინდა ნიკოლოზის, ღვთისმშობლის, ჯვართამაღლების, წმინდა გიორგის ძლევის (ახალი და ძველი) ეკლესიები. სისვაძეების უბანში -წმ. გიორგის ეკლესია, კაპანაძეების უბანში- კვირაცხოველის ტაძარი.

ავტორი: გიორგი დვალაშვილი

წყარო: http://travelingeorgia.ge