ცვილის ხარისხის შეფასების ხერხები

 ცვილის ხარისხს ამოწმებენ ორგანოლეპტიკური, ფიზიკური და ქიმიური მეთოდებით.

ორგანოლეპტიკური შეფასებისას მხედველობაში მიიღება სიმაგრე, სიმყიფე, გადანატეხის სტრუქტურა, გემო,სუნი და სხვა.

კერძოდ:

1) 20⁰C -ს ქვემოთ ცვილი უნდა იყოს საკმაოდ მაგარი, იმსხვრეოდეს ჩაქუჩის დარტყმით;

2) გადანატეხს უნდა ჰქონდეს მქრქალი, კრისტალოვანი სტრუქტურა;

3) დაღეჭვის დროს კბილს არ უნდა ეკვროდეს, არ უნდა ჰქონდეს გარეშე გემო (მაგ., ნავთის);

 4) დანით დაჭრისას ბზინვარება არ უნდა ახასიათებდეს;

5) უნდა ჰქონდეს დამახასიათებელი სუნი (აქროლადი ეთერზეთებისაგან);

 6) ფერი უნდა მერყეობდეს თეთრიდან მუქ ყვითლამდე.

 ლაბორატორიული ანალიზების დროს განსაზღვრავენ შემდეგ მაჩვენებლებს:

1) რეფრაქციის კოეფიციენტს 75⁰C ტემპერატურაზე.

ანალიზის ჩასატარებლად მოამზადეთ რეფრაქტომეტრი, შეაერთეთ იგი ულტრათერმოსტატთან ისე, რომ აქედან გამოსულმა გაცხელებულმა წყალმა ტუმბოს მეშვეობით გაიაროს რეფრაქტომეტრის შტუცერებში.

ტემპერატურა რეფრაქტომეტრზე დააყენეთ 75⁰C (თერმომეტრის მიხედვით), დააწვეთეთ გამდნარი ცვილი რეფრაქტომეტრის ქვედა ფირფიტას სათანადო განათების შერჩევით, განსაზღვრეთ გარდატეხის მაჩვენებელი, რომელიც ხარისხიან პროდუქტში შეიძლება მერყეობდეს 1,4445-1,4473-ის ფარგლებში.

გარდა აღნიშნულისა, ცვილში განსაზღვრავენ შემდეგ ფიზიკურ მაჩვენებლებს:

ლღობის ტემპერატურა ულტრათერმოსტატში ჩაშვებულ დახურულ სინჯარაში, რომელშიც  მოთავსებულია ცვილის ნიმუში, უნდა მერყეობდეს 61-69⁰C ფარგლებში;

 _ სიმკვრივეს, რომელიც ისაზღვრება ცვილის ნიმუშის აწონვით (ანალიზურ სასწორზე) და მოცულობის განსაზღვრით (20⁰C ტემპერატურის წყალში დებენ ცვილის ნიმუშს, რომელშიც ჩარჭობილია ნემსი). მასის მაჩვენებელი იყოფა მოცულობაზე (გ/ სმ³), რაც უნდა შეადგენდეს 0,95-0,97გ/სმ³;

_ წყლის შემცველობას პროცენტულად 100⁰C ტემპერატურაზე (საშრობ კარადაში), რომელიც არ უნდა აღემატებოდეს 0,5%-ს.

 ქიმიური მეთოდებიდან გამოიყენება:

_ მჟავური რიცხვი, რომელიც მიუთითებს ცვილში თავისუფალი ცხიმოვანი მჟავების რაოდენობას და რომელიც KOH-ის მიხედვით უნდა შეადგენდეს 16-24 მგ-ს;

 _ გასაპნვის რიცხვი, რომელიც განსაზღვრავს ცვილში თავისუფალი და შეკავშირებული ცხიმოვანი მჟავების საერთო რაოდენობას. იგი უნდა შეადგენდეს 87-104 მგ-ს;

 _ ეთერული რიცხვი, რომელიც ახასიათებს შეკავშირებული ცხიმოვანი მჟავების რაოდენობას 100გ. ცვილში და უნდა შეადგენდეს 7-16გ. იოდს.

აღნიშნული მაჩვენებლებით განისაზღვრება ცვილში დამაბინძურებელი ნივთიერებების – პარაფინისა და ცერეზინის – არსებობა, რომელიც დამოკიდებულია ანალიზის მეთოდების სიზუსტეზე. სტეარინის არსებობა ზრდის ცვილში მჟავური რიცხვის მეფუტკრეობა მაჩვენებელს.