ქვევრის კედელი როგორც მეოთხე ფაზის წყლის წარმოქმნის წყარო
წყალი ბუნებრივ სტიქიათა შორის ადამიანისთვის ყველაზე ახლობელი და ყველაზე შეუცნობი ნივთიერებაა. მისი მოლეკულისგან შესდგება ჩვენი ორგანიზმის 90%-ზე მეტი. წყლის გავლენა ადამიანის ჯანმრთელობაზე დღემდე სათანადოდ არაა შესწავლილი და შეიძლება ითქვას, ადამიანი მისი სიკეთის მეათედსაც არ იცნობს და არ იყენებს.
წყალი ადამიანის კვების რაციონის უდიდეს ნაწილს შეადგენს, ამიტომ მსოფლიოს ყველა ქვეყანა ფართოდ იკვლევს მას. ამ მხრივ ერთ-ერთი გამორჩეული ვაშინგტონის უნივერსიტეტია, სადაც წყალს იკვლევს სახელოვან მეცნიერთა ჯგუფი, ბიოინჟინერიის პროფესორის ჯერი პოლაკის ხელმძღვანელობით. ახლო წარსულში პროფესორმა ჯ. პოლაკმა გამოაქვეყნა წიგნი, სახელწოდებით: „წყლის მეოთხე ფაზა“. წიგნში ვკითხულობთ, რომ წყალს, გარდა მყარი, თხევადი და აირადი ფაზებისა, აქვს მეოთხე ფაზა, ანუ უბრალოდ რომ ვთვათ, საქმე გვაქვს სულ მცირე, „ცოცხალ წყალთან“. უნდა აღინიშნოს, რომ ჯერი პოლაკის ჯგუფის ამ აღმოჩენას, არც მეტი, არც ნაკლები, დიდი და ზოგადსაკაცობრიო მნიშვნელობა აქვს.
წყალი მეოთხე ფაზაში – ეს არის, „ელიმინაციის ზონაში“ ანუ გაქრობა-გარდაქმნის ზონაში მყოფი წყალი, რომელსაც აქვს უარყოფითი მუხტი. ამ წყალს, ისე, როგორც აკუმულატორს, შეუძლია ენერგიის შენახვა და ამ ენერგიის ერთი ადგილიდან მეორეზე გადატანა. ასევე, აქვს სამკურნალო თვისებათა ფართო სპექტრი.
წყლის კვლევის ამ მიმართულების პირველი მკვლევარი გილბერტ ლინგი იყო. მან აღმოაჩინა, რომ ადამიანის უჯრედში მყოფი წყალი არ არის ჩვეულებრივი წყალი, ანუ H2O ის, უფრო ორგანიზებულია და აქვს თავისი სტრუქტურა. „წყალთან დაკავშირებულია მრავალი ანომალია, რომელმა ანომალიებმაც მოგვცა საფუძველი, რომ შეიძლება წყალში არსებობდეს უფრო ფუნდამენტური, რომელიც ჩვენ არ ვიცით და ვცდილობთ ჩვენს ლაბორატორიაში ეს გავარკვიოთ“, – ამბობდა ჯერი პოლაკი. ჩვენ მიერ ჩატარებულმა ექსპერიმენტებმა გვაჩვენა, რომ მართლაც არსებობს წყლის დამატებითი მდგომარეობები. ასე გაჩნდა იდეა, ეძებნათ წყლის ახალი მდგომარეობა, რამაც ამერიკელ მკვლევართა ჯგუფი წყლის მეოთხე ფაზის აღმოჩენამდე მიიყვანა.
წყალი მეოთხე ფაზაში ჩვეულებრივი წყალი არ არის, ის H3O2-ია. უფრო მოწესრიგებული და ცოტა შესქელებულია, ანუ ბლანტი სტრუქტურისაა. ასევე, ის უფრო ტუტე თვისებისაა, ვიდრე ჩვეულებრივი წყალი. ელიმინაციის ანუ გარდაქმნა-გაქრობის ზონაში მყოფ ამ წყალს უფრო მეტი გარდატეხის კუთხე აქვს და ჩვეულებრივ წყალთან შედარებით 10 %-ით მეტს იწონის, ამასთან ერთად, ის უარყოფითი მუხტის მატარებელია,_ დაადგინა პროფ. ჯ. პოლაკის ჯგუფმა.
საინტერესოა, რას ნიშნავს წყლის „ელიმინაციის“ ანუ გარდაქმნა-გაქრობის ზონაში გადასვლა (ყოფნა). ცდებით მრავალჯერაა დამტკიცებული, რომ წყლის ელიმინაციის ანუ გარდაქმნა-გაქრობის მიზეზი სინათლე ანუ ელექტრომაგნიტური ენერგია ყოფილა, არ აქვს მნიშვნელობა ის ჩვეულებრივი იქნება, ულტრაიისფერი თუ ინფრაწითელი. ინფრაწითელი სინათლე ყველაზე ძლიერია, განსაკუთრებით სამი მიკრომეტრი სიგრძის ტალღაზე, რომელიც ყველგანაა ჩვენ გარშემო. წყლის გარდაქმნის ზონა შეიძლება წარმოიქმნას ნებისმიერ აერობულ ანუ წყლის შეწოვის უნარის მქონე ვიწროფორებიან ზედაპირზე, იმ დროს, როცა მას თან ახლავს ინფრაწითელი ნათება.
ახლა ვნახოთ, რა დროს გადადის წყალი ელიმინაციის ანუ გარდაქმნა-გაქრობის ზონაში: ექსპერიმენტებით დადგენილია, რომ ყინული არ წარმოიქმნება ჩვეულებრივი წყლისგან. ვიცით, რომ წყალი, გაყინვას იწყებს 0ºC-ზე. ამ ტემპერატურაზე მიღწეული წყლის ზედაპირზე იწყება წყლის კრისტალიზაციის პროცესი, ანუ ამ დროს წყალი გადის სითხის ზონიდან – პირველი ფაზიდან და გადადის კრისტალიზაციის ფაზაში. წყლის ზედაპირზე წარმოიქმნება ყინულის თხელი ფენა, რომელი ყინულიც განსაკუთრებული გამჭირვალობით გამოირჩევა, სწორედ ესაა მეოთხე ფაზის მქონე ანუ გაყინვის პროცესში შესული წყალი. წყლის ეს გადასვლა მეოთხე ფაზაში თანდათან ხდება და ამ მეოთხე ფაზის წყლის თანდათან გაყინვით ვიღებთ წყალს მესამე ფაზაში ანუ მყარ ფაზაში. როცა ყინული დნება, ის მესამე ფაზიდან ჯერ ისევ მეოთხე ფაზაში გადადის, შემდეგ კი პირველ ფაზას უბრუნდება, ანუ გადაიქცევა წყლად. ე. ი. გარდაქმნა-გაქრობის ზონაში შესული წყლიდან პირველად წარმოიშვა ყინული, მეორე შემთხვევაში კი გარკვეულ ტემპერატურაზე ყინული დაუბრუნდა გარდაქმნა-გაქრობის ზონას – ამ ზონაში გაქრა ყინული და ის, თანდათან გარდაიქმნა ჩვეულებრივ წყლად (დაუბრუნდა სითხის ფაზას). ანუ გარდაქმნა-გაქრობის ზონა – ეს არის წყალ-ყინულის შუალედური მდგომარეობა, ამ დროს წყალი ნეიტრალურ ზონაშია, გავიდა წყლის პირველი ფაზიდან და არ შესულა მესამე ფაზაში. ე.ი. ის ამ დროს მეოთხე ფაზაშია და გამზადებულია დაუბრუნდეს უკან თხევად მდგომარეობას ან გადავიდეს მყარ ფაზაში, ანუ გაიყინოს. ეს კი დამოკიდებულია იმაზე, გარემოს ტემპერატურა იზრდება თუ მცირდება. სწორედ ამ დროსაა წყალი მეოთხე ფაზაში და აქვს განსხვავებული სტრუქტურა და მოქმედება, ვიდრე ჩვეულებრივ წყალსა და ყინულს.
„სწორედ მყინვარების დნობის დროს მიიღება დიდი რაოდენობით მეოთხე ფაზის შედეგად მიღებულ წყალს სამკურნალო თვისებები აქვს“, – წერს ჯერი პოლაკი. ამ ჭეშმარიტების დამტკიცება ნებისმიერ ჩვენგანს შეუძლია: აიღეთ ორი ჭურჭელი, აავსეთ წყლით და ერთი მათგანი გაყინეთ. გაყინული წყლის გალხობის შემდეგ მიღბული წყალი, მართალია, მეოთხე ფაზის წყალი აღარ არის, მას ორჯერ აქვს გავლილი ეს ფაზა, მაგრამ მისი გემო გაცილებით უკეთესი იქნება, ვიდრე, გაუყინავი წყლის. ეს პირადი გამოცდილებაცაა. რაც შეეხება ქლორიანი გაყინული წყლის გალხობის შედეგად მიღებულ წყალს (იმ წყლის, რომელიც ჩვენს სამზარეულოში მოდის), მასში გახსნილი ქლორი წყალს გამოეყოფა და ჭურჭლის ფსკერზე ილექება, ანუ წყალი იწმინდება მავნე მინერავებისაგან, რაც გაუყინავ წყალში არ ხდება, თუნდაც ერთ თვეს იდგეს ჭურჭელში. გაყინვის ზონამდე მისული წყალი მართლაც შესქელებულია რომაა ამის ნახვა ნებისმიერს ჩვენგანს შეუძლია, აიღეთ ბოთლით წყალი და შედგით საყინულეში 2-30 – მდე გააცვების შემდეგ ეს წყალი, ნებისმიერ ქსოვილზე დაასხით, ნახავთ რომ ქსოვილი ასეთ წყალს არ შეიწოვს და მის ზედაპირზე დადგება.
გავიხსენოთ ჯ. პოლაკის ზემოთ მოყვანილი დებულება, რომ „წყლის გარდაქმნის ზონა შეიძლება წარმოიქმნას ნებისმიერ აერობულ ანუ წყლის შეწოვის უნარის მქონე ზედაპირზე, იმ დროს, როცა მას თან ახლავს ნათება“. ჯ. პოლაკის ამ დებულების გაცნობის შემდეგ, ქართველ მეცნიერთა ჯგუფს დაებადა აზრი, რომ ჯერი პოლაკის მიერ აღწერილ ჭურჭლის ზედაპირს ზუსტად იმეორებს ქვევრის კედლის ზედაპირი, ამიტომ არაა გამორიცხული, ქვევრის კედლის გლუვი ზედაპირი, მეოთხე ფაზის მქონე წყლის წარმოქმნის ადგილი იყოს. ამის დასადასტურებლად, მათ ვაშინგტონში გაგზავნეს უძველესი ქართული ქვევრის ნატეხები, ამ ნატეხების ლაბორატორიული კვლევით დადგინდა, რომ ქვევრის ნატეხთა ნიმუშების ზედაპირზე დაფიქსირდა 5 მიკრომეტრი სისქის 4-ეული ფაზის მქონე წყლის წარმოქმნის უნარი. როგორც ჯერი პოლაკი იუწყება, უფრო სქელი ფენის წარმოქმნას ხელს უშლის ქვევრის კედლის ნატეხების მაღალფორიანობა, ანუ ზედაპირს აკლია სიგლუვე.
რა თქმა უნდა, ქვევრის კედლის ნანოფორებით აშენება ქართველი მექვევრისთვის პრობლემას არ წარმოადგენს და ამის მიღწევა ქვევრის ნაკლებად გამჭლევებული ცხიმიანი თიხით აშენებით შეიძლება. მეოთხე ფაზის წყლის წარმომქმნის უნარის მქონე კედელს ქვევრი, როგორც ღვინის ჭურჭელი, სულ სხვა სიმაღლეზე აჰყავს, რადგან მასში დაყენებული ღვინო გაცილებით მაღალი ხარისხის იქნება და სამკურნალო თვისებების ფართო სპექტრი ექნება, ვიდრე თანამედროვე ევროპულ ჭურჭელში დაყენებულს, ამიტომ ასეთ ქვევრს და მასში დაყენებულ ღვინოს შესაბამისად ღირებულებაც მაღალი ექნება.
აქ, აღნიშნულის დაწერამდე, ერთხელ კიდევ შევიარე სახელმწიფო მუზეუმში და ვნახე ჩვენი სიამაყე, 80 საუკუნის წინ აშენებული ქართული ქვევრი. რა თქმა უნდა, ძნელია, ამტკიცო, რომ ჩვენმა შორეულმა წინაპარმა ქვევრის გლუვი ზედაპირის მიერ მეოთხე ფაზის წყლის წარმოქმნის უნარის შესახებ იცოდა და ქვევრი ცხიმიანი თიხისგან სპეციალურად, ვიწრო ფორებით ააშენა, მაგრამ ეს ქვევრი რომ სუფთა ცხიმიანი თიხისგანაა ნაშენები, უდავოა. უდავოა ისიც, რომ ქვევრის ღვინო განსაკუთრებული ორგანოლეპტიკის მქონე ღვინოა, რომელიც დღემდე სათანადოდ არავის უკვლევია და ამის მიზეზი და მექანიზმი არ დაუდგენია. ის, რომ ქვევრის გლუვი ზედაპირი 4-ეული ფაზის მქონე წყალს წარმოქმნის, ვფიქრობთ, პირველი აგურია ამ მექანიზმის კვლევა-დადგენის გზაზე და ამ მიმართულებით კვლევები აუცილებლად უნდა დაიწყოს, რადგან ეს და ამგვარი თვისებები ერთხელ კიდევ ადასტურებს, რომ ქვევრი, მაღალხარისხიანი სამკურნალო თვისებების მქონე ბუნებრივი ღვინის დასაყენებლად, ერთადერთი ჭურჭელია. ეს თვისება კი მას ღვინის შეუცვლელ ჭურჭლად აქცევს.
ისტორიულად ცნობილია, რომ ჩვენმა წინაპარმა ყურადღება მიაქცია ცხიმიანი თიხით აშენებული ქვევრის უნიკალურ თვისებებს. ამიტომ ისინი ქვევრს ორი სახელით მოიხსენიებდნენ: „მძიმე, ანუ ნელი ქვევრი“ და „სწრაფი ქვევრი“. მძიმე ქვევრში ღვინო 10-12, ხოლო სწრაფში 5-7 დღეს დუღს. ამასთანავე, მძიმე ქვევრში დაყენებული ღვინო, სწრაფ ქვევრში დაყენებულ ღვინოსთან შედარებით, უკეთესი გემური თვისებებით გამოირჩევა. გემოთა შორის ამ სხვაობას დღემდე ასეთი ახსნა აქვს: თითქოს ნელი ქვევრიდან დუღილის დროს, ნაკლები სპირტი ორთქლდება და ნაკლები რაოდენობის სურნელოვანი ნივთიერებები იკარგება. რა თქმა უნდა, ქვევრის ღვინის მაღალ ხარისხში ამ კომპონენტებსაც თავისი წვლილი შეაქვთ, მაგრამ აქ მთავარი 4-ეული ფაზის წყლის წარმოქმნის უნარი უნდა იყოს, რადგან ნელი ქვევრის კედელი ვიწროფორიანია, ანუ უფრო გლუვია სწრაფ ქვევრზე და ღვინოც ხარისხიანი იცის, რისი მიზეზიც ალბათ მეოთხე ფაზის წყლის წარმოქმნის უნარშიაც უნდა ვეძებოთ. ანუ ამის დამტკიცება მომავალი კვლევების საქმეა.
ჟორა გაბრიჭიძე /ნახევარგამტართა ფიზიკის ს/კ ინსტიტუტის
უფროსი მკვლევარი. საქ. ეროვნული აკადემიის
ნამდვილი წევრი, აკადემიკოსი/,
ტელ. 551 333 155